Toplumsal yaşamın toplu tüm alanlarından ‘köh köh’ öksürük sesleri geliyor.
Mevsimsel solunum yolu hastalıkları ve artık bu hastalıklara dış ve iç ortamdaki hava kirliliğini de eklemeliyiz, burun ve boğazdan başlayıp, nefes borusu, bronşlar ve bazen akciğere uzanan iltihabın gelişmesi demek.
Grip, COVID-19, RSV kaynaklı gripal infeksiyon kış mevsimini önce ateş ve kırıklık sonra uzamış yorucu bir öksürük ile kabusa çeviriyor.
Öksürük, solunum yolunda fiziksel, kimyasal, infeksiyon kaynaklı tahriş algısı ile birlikte akciğerin, tıkaç, yabancı madde ve mikroplardan korunması için verilen doğal bir tepkidir.
Viral infeksiyonlardan sonra kuru, balgamsız ya da renksiz bir balgamın eşlik ettiği, öksürüğün üç-dört hafta sürmesi zaten olağandır.
Çünkü infeksiyonla tahriş olmuş solunum yolunun iyileşmesi en az üç dört haftayı bulmaktadır.
Ayrıca viral infeksiyon astımı olanlarda astım, müzmin bronşiti olanlarda da bronşit ataklarını tetiklemektedir.
Ancak şiddetli, içinde kan olan balgamın eşlik ettiği öksürük mutlaka araştırılmalıdır.
Şiddetli ve/veya uzamış öksürük, akciğerleri tahriş edebilir ve daha da fazla öksürüğe yani kısır döngüye yol açabilir.
Solunum yolu infeksiyonundan kaynaklanan öksürük mikrobun başkalarına bulaşma hızını da artırmaktadır.
Ayrıca çok yorucudur ve uykusuzluğa, baş dönmesine, baş ağrılarına, idrar kaçırmaya, kusmaya ve hatta kaburgaların kırılmasına neden olabilir.
Çocuklarda dört, erişkinde sekiz haftadan uzun süren öksürük “kronik” (müzmin) öksürük olarak tanımlanılmaktadır.
En sık kronik öksürük nedenleri geniz akıntısı , astım ve gastroözofageal reflü.(mide asidinin geriye kaçarak solunum yolunda tahriş yapması)olup uzamış öksürüklerin %90’ınından sorumludur.
Rahatlatıcı cümleyi de yazıp, salgın şeklindeki köh köh öksürük nedeni olan viral infeksiyon sonrası öksürük yönetimine geçeyim.
Kronik öksürük sigara içicisi değilseniz nadiren akciğer kanseriyle ilişkilidir.
Ancak sigara içen bir kişide öksürük nitelik değiştiriyorsa kanlı balgam varsa ve sigarayı bıraktıktan bir ay sonra hala sürüyorsa bu ihtimal vardır.
Bir önemli dipnot olarak yüksek tansiyon için başlanılan bir ilaç grubunun (ACE inhbitörleri) öksürük nedeni olabileceği de akılda bulundurulmalıdır.
Bugünlerde mevsimsel salgın ile yakın ilişkili köh köh kuru öksürüğün uzaması ve kronik öksürük seyrine geçmesi ile sıkça karşılaşıyoruz ve mevsim boyunca da karşılacağız.
Viral infeksiyon sonrası uzamış, sıklıkla bizi uykumuzdan eden gece öksürüklerinin nedeni, geniz akıntısına yol açan sinüs iltihabı veya “öksürük varyant astım” dır. Ve “infeksiyon sonrası” bu öksürük, yalnızca alerji ilaçları ile kontrol edilebilen genelde tek bulgusu öksürük olan bu geniz akıntısının yönetilmesi veya “öksürük varyant astım” tedavisine geçilmesine yanıt verir.
Öksürük yönetiminde en yanlış yapılan müdahale ise nedensiz yere antibiyotik verilmesidir.
Verilen antibiyotikler işe yaramadığı gibi, öksürük yönetimimde kullanılan ilaçlarla birlikte kullanıldığında olumsuz etkileşimlere yol açabilmektedir.
Mesela yaygın kullanılan kinolon grubu ilaçların özellikle başka ilaçlarla birlikte kullanıldığında aritmi, kafa içi basınç artışı ve kalp durması gibi ölümcül olabilecek yan etkileri bulunmaktadır.
Bazen viral bir üst solunum yolu infeksiyonunun ardından sinüslerde veya solunum yollarında bakteriyel infeksiyonlar gelişebilir.
Bakteriyel hava yolu infeksiyonu gelişmişse açık sarı, koyu yeşil, bazen kahverengi balgam eklenir.
Öksürük, eklenen bakteriyel sinüs infeksiyonundan kaynaklanıyorsa sinüs tıkanıklığı ve geniz akıntısı birliktedir.
Grip ya da soğuk algınlığı, bu tür renkli balgam veya geniz akıntısı 10 ila 14 günden fazla düzelmeden sürerse antibiyotiklere ihtiyaç duyulabilir.
Sıcak ve bol sıvı tüketmek ,boğaz yumuşatıcı pastiller, burun tıkanıklığının burun spreyleri ile açılması, öksürük şurupları yardımcı olabilir.
Öksürük şurupları da 5-7 günden daha uzun kullanılmamalıdır.
Kış mevsimimizin kabusa dönmemesi için en önemlisi aşı ve köh köh öksürenlerin bol olduğu toplu alanlarda maske ile korunmaktır.
